Niemand te vertrouwen hier. Waar is mijn tas. Ze blijven eraf. Mijn spullen. Wegwezen! Ik sla je hoor. Waar zijn ze nu? Waarom ben ik hier? Nee, niet dat mens. Weg met die arm. Laat me met rust. Ze willen me vangen. Naar huis. Nu!
De tafel is keurig gedekt. Vier identieke sets borden en bestek, beleg op een dienblad en een gesneden bruin op de broodplank. Waar blijven ze? Rudie, Hans en Jan zouden ieder moment komen. Toch? Misschien moet ik even bellen naar de hoofdmeester, laat ik dat maar even doen. Straks gaat het luchtalarm?! Ik maak me echt ongerust, want het is tien minuten lopen door de stad. Neem nou op mijnheer de Bruijn, mijn jongens zijn in gevaar.
Moeder is een beetje warrig de laatste tijd. Ze slaat maaltijden over en belt om het minste of geringste. Regelmatig moeten we eten weggooien dat ver over de datum is. Ook vergeet ze waar ze haar boodschapjes stopt. IJs in de koelkast en vleeswaren in de berging. We maken ons zorgen en dringen aan bij de huisarts. Moeder zegt dat het komt door het gemis van vader. Dat kan en helpt natuurlijk niet mee. Toch vrezen we dat het erger wordt.
Zo, alles staat klaar. Een lekker kopje koffie en heerlijke spritsen. Daar houdt mijnheer Schmidt vast van. Waarom komt hij ook weer langs? Het was iets met Rudie en Heleen. Die Heleen bemoeit zich met me en daar houd ik niet van. Ik kan mezelf prima redden, dat heb ik altijd zo gedaan. De dokter heeft hier niets te zoeken, want alles gaat zijn gangetje. Ik vertel hem straks bij de koffie dat hij daarna weer snel weg moet. De zieken hebben hem nodig en ik moet vanmiddag naar een verjaardag. Lekker op de fiets.
En dat noemt zich arts… Nee hoor, ik merk niets bijzonders aan mevrouw. Ik kreeg een heerlijk kopje koffie en we hebben gemoedelijk zitten te kletsen over vroeger. Op een paar kleine ouderdomsdingetjes na kan ik uw moeder op niets betrappen wat mij zorgen baart. Bla, bla, bla. Ik weet niet hoe ze het doet, maar ze heeft het weer voor mekaar. En wij maar nachtelijke telefoontjes aannemen en moeder die op haar fiets verdwaalt in de stad. Nee, hier is het laatste nog niet over gezegd. Wat een waardeloze dokter!
Die man blijft maar praten achter dat glas, ik zet hem extra luid. Eigenlijk wel fijn, want het is hier zo stil. Ik wacht al uren op Rudie. Hij zou boodschappen brengen, al snap ik niet waarom. De koelkast en bijkeuken staan vol. Wel fijn hoor die voorraden, zo komen we niet om van de honger. Andere mensen lijden honger. Voedselbonnen, waar heb ik die gelaten? Waarom staat niets op zijn plek? Iemand heeft ze gestolen, ik zei nog tegen Rudie dat de sloten niet goed zijn, maar hij luistert nooit. Waar blijft Rudie toch – weet je wat – ik ga hem bellen.
Moeder gaat snel achteruit. Aan de voorraad te zien heeft ze amper gegeten. Schimmel op de kaas en het brood en een vies aanrecht met vuile vaat. Dit is niets voor mijn moeder en dit was vroeger ondenkbaar. Als er iemand proper was en haar huishouden perfect runde was zij het wel. Ook praat ze tegen de televisie en roemt die man om zijn vriendelijkheid. De beeldbuis was heet en ik vrees dat dat toestel constant aanstaat. Ik bijt mijn tong af om er iets van te zeggen, daar komt alleen maar ruzie van.
Hij is er weer. Ik weet niet hoe hij heet, misschien iemand van de kerk. Medicijnen? Nee, die wil ik niet. Ga uit mijn huis als je niet luistert. Eerst aardig doen. Mijn vriendinnen vinden hem ook niet aardig. Zij weten dat soort dingen. Hij wil iets van je Ada! Bedankt, ik let op. Rudie is er ook en dat mens. Zij bemoeit zich met de was en de keuken. Niet boos worden. Ja, nu weet ik het wel. Verdrietig. Ik wil niet. Ze mogen het niet zien. Niemand te vertrouwen.
Moeder is gestopt met eten en ze wast zichzelf niet meer. Ze stinkt. Mijn moe ruikt niet lekker en het breekt mijn hart. Mama - jurk met grote zonnebloemen - altijd bruine werkarmen met sproetjes, is veranderd in een klein bang vrouwtje in een te grote polyester jurk. Opeens trekt ze mij en mijn dochter mee naar de slaapkamer. Kijk mijn vriendinnen, roept ze trots en opent de deur van de kledingkast. Kleindochters mond valt open. We kijken naar een rij jurken. Vrolijke jurken, maar oh zo stil. Oma lacht.
Ze willen me wegstoppen. Weg hier! Nooit. Ik ga niet. Zo vaak gezegd, niet geluisterd. Het is niet veilig. Ik moet me verstoppen. De Duitsers. Waar zijn mijn jongens? Rudie jongen, neem nou op. Het verkeerde nummer. Hij doet het niet. Telefoon kan weg. Prullenbak.
Huilend vroeg ze naar me. Heleen overhandigde me zwijgend de hoorn, altijd moet ze mij hebben. Ik weet haar te troosten. Ze is precies het kleine meisje van vroeger en soms onze moeder, maar altijd in de war en bang. Alle angsten waar ze in haar leven mee tobde komen er nu in veelvoud uit. Ik zie de hel in haar lege ogen. Het blauw dat vroeger levendig en alert straalde, is nu troebel en wazig. Gelukkig gaan we haar vrijdag halen. Het is klaar. We zijn er allemaal kapot van, maar moeder kan niet meer voor zichzelf zorgen. Ze verdient een laatste veilige plek.
Mooi hier. Bekende mensen. Ken ze niet. Lekker boterhammetje. Wel veel. Van dat warme ei, daar houd ik van. Mooi weer. Wanneer naar huis? Pluizig. Kriebelt. Koud? Voel niks. Auto. Harde stoel. Nee! Naar huis! Rudie liegt. Schaam je jong. Weg weg.
Gelokt met een bezoekje bij ons hebben we haar gebracht. Een kleine lunch in de tuin. Foto’s gemaakt van een klein mager moedertje in een veel te groot vest van Heleen. Knallende koppijn en dikke ogen nu. Het was verschrikkelijk. Je weet dat je geen keuze hebt maar het voelt als verraad aan je eigen moeder. Spartelend lieten we haar achter op een kamer. Het verpleeghuis heeft een goede naam en het komt vast goed. Maar zo voelt het niet. Je moeders handen die losgetrokken worden van je lijf door ervaren personeel. Haar verwilderde blik en oneindige angst. Als het zo moet? Dit is echt een vreselijk scenario.
Weg. Moet vinden. Tas vol. Niet afpakken. Blijf af! Mooi! Draai draai. Liedje draai. Clowntje. Van mij! Ssst! Hier doen. Dans dans. Nee. Ssst! Mmmmmmm.
Ze herkent ons niet meer. Ook lijkt ze rustiger dan eerder, op haar aanvallen na. Ze slaat medebewoners met haar tas – een grote geborduurde handtas vol verzameld bestek. Een zware tas die ze overal mee naar toe sjouwt en ook vandaag houdt ze hem vast als haar grootste schat. Kleindochter wijst naar het clowntje, een soort muziekdoos van kaalgeknuffeld polyester. We mogen hem opdraaien en horen een vrolijk deuntje. Moeders ogen lachen ineens en ze neuriet mee. Zachtjes zwaait haar hoofd heen en weer. Tussendoor plukt ze aan een velletje bij haar lip en brabbelt ze enkele woorden. Onverstaanbaar.
En dan op een dag is het error. Klaar. Ssstttt…..
Eindelijk heeft ze rust, maar ons verdriet heeft langer nodig.
@missnienox in memoriam - oma
Wil je meer lezen over dementie, ouderdom, eenzaamheid of krasse fratsen op leeftijd? Misschien vind je de volgende verhalen ook interessant:
@Danie Franco
Reactie plaatsen
Reacties
Wat heb je je mooi verplaatst in het hoofd van je dementerende oma. Ik vind dementie naast iets vreselijk triest ook iets heel intrigerends. Mijn beide oma’s kregen dementie, en soms leek het of de stroom weer door de draadjes in de bovenkamer ging en herkenden ze familie en wisten ze zich meer te herinneren. Mijn moeder zit aan het begin van het proces, ik vind het meest triest dat ik zie dat ze doorheeft dat het niet meer altijd klopt wat ze zegt en de enorme onrust en wantrouwen die het geeft. En heel bijzonder dat jeugdverhalen, versjes etc. altijd in het geheugen blijven zitten. Mooi verhaal, dank!
Dank je wel voor je uitgebreide reactie Gerda. Ja, dementie is inderdaad intriest. Al hebben we er ook wel eens op momenten om moeten lachen, maar dat is ook zelfbehoud. Het korte termijngeheugen wordt aangetast en de langetermijn herinneringen zijn vaak haarscherp. Mijn oma zong ook met gemak oude liedjes mee. Wat verdrietig dat jouw moeder nu ook in het proces zit... Hou je taai!