Ode aan oma

Dit is een ode aan de wijze oude vrouw die meestal ook oma is

Ik ben gek op omaatjes en toevallig had ik vroeger twee prachtexemplaren. Er is geen oma hetzelfde en toch denk ik dat hun betekenis voor ons als (klein)kinderen groot kan zijn. Een bloemetjesjurk, witte gepermanente krulletjes en het lekkerste kopje thee dat er bestaat – inclusief luxe koekjes. Grootmoeders bakken appeltaart en dragen een degelijk schort om hun fleurige polyester jurk te beschermen. Er ligt een stukje appeltjeszeep bij het kraantje in het toilet en je schoenen gaan uit bij de voordeur. Je merkt dat ik van sprookjes houd. Natuurlijk zullen er vast zure gemene oudjes zijn (Roald Dahls creaties), maar die verdienen hun eigen blog. Terug naar de krulspelden en de eau de cologne.

Mijn twee grootmoeders verschilden als dag en nacht en toch konden ze goed samen. De ene -  van vaderskant - was een stevige schommelende goedlachse gezelligerd. Ze was gek op kaarten, koken en haar huishouden runnen. Wanneer ze ergens binnenkwam trok ze direct alle aandacht, je kon letterlijk niet om haar heen. Ze schaterlachte en ze zong graag en ze kon moeilijk stilzitten. Altijd bezige armen – bruin verbrand met tientallen sproetjes – druk met aardappelen schillen, zorgen en koken. Logeerpartijen bij haar betekenden: overstelpt worden met verwennerijen. Blokjes chocola afgewisseld met een gezonde gepelde sinaasappel, want vitamientjes waren belangrijk. Op de rommelmarkt moest je iets uitkiezen, of je wilde of niet. Onze moeder keek naderhand niet blij bij de berg poppen, auto’s en snoep. Het was oma’s manier om te zeggen dat ze van ons hield.

Ze kon koken als Nigella Lawson, maar had de looks van Mrs. Doubtfire. Vlees braden was haar specialiteit – een gehaktbal, aardappeltjes met vette jus en gekookte andijvie – wij lustten er wel pap van. Dit laatste kregen we als ontbijt met scheppen witte suiker. Ik kan het nu nog ruiken, zien en proeven. Ontbijten in haar keukentje aan het formica tafeltje en het diner in de eethoek geserveerd op zondags servies met jachttaferelen. Dat onze oma eigenlijk best een dominante vrouw was daar hadden we als kind geen weet van. We voelden ons geliefd en veilig. Oma was een sterke zelfstandige vrouw en ze straalde in alles uit dat ze zich prima kon redden. Toch had oma veel verdriet in haar leven gekend, teveel geliefden verloor ze aan de dood. Als kind merkte ik daar echter niets van, ze had een opgeruimd karakter en ze praatte er nooit over. Wat had ik haar graag in mijn leven gehad toen ik volwassen werd. Ze had me kunnen leren kaarten en koken en ik had misschien alsnog iets over haar verleden gehoord. Uit haar mond. Helaas stal alzheimer haar van ons en ze veranderde in een verward angstig klein mensje. Lieve oma Corrie ik koester u voor altijd in mijn hart. U leerde ons te genieten en plezier te maken.

Andere oma was introvert. Ik heb het geluk gehad dat ik haar tot een paar jaar geleden In mijn leven had. Ze kon heel goed luisteren en ze liet altijd duidelijk merken dat ze gek op me was.. “Oma is groos op jou, niet vergeten hoor mijn kind!". Groos is een oudhollands woord, het betekent trots en zuinig op iemand zijn. Iemand vind je groots. Groos blijft voor mij voor altijd aan mijn oma verbonden. Toen ik klein was wist deze oma niet zo goed wat ze met me aan moest. Tijdens logeerpartijen bij haar verveelde ik me en ik had heimwee. Oma woonde in de grote stad en ik kwam van het platteland. Ik ruik nog de kriebelende warme wollen deken waaronder ze me stopte in het logeerbed. De stadsgeluiden die langs de katoenen gordijnen naar binnen dwarrelden, het tikken van een zware klok en de kachel die maar bleef loeien. Je paste je als kind aan aan oma’s ritme: handwerken, in huis rommelen en ‘s middags een loopje naar het stadspark. Het was geen hoogtepunt uit mijn leven.

Gelukkig bleek dezelfde oma heel goed met mij als puber te matchen. Ze kon ontzettend genieten van grapjes en schoot dan in de slappe lach en ze kon luisteren als de beste. Ik heb heel wat kopjes thee en koffie bij haar gedronken en de koekjes bleven altijd tevoorschijn springen uit trommeltjes. Zelf kon ze ook fijn vertellen. Verhalen over de oorlog, haar jonge moederschap, haar twijfels of ze het wel goed deed. Toen ik zelf moeder werd verdiepte ons contact en ze was op haar beurt openhartig. Mijn oma kon haar buien hebben in gezelschap – ze kon dan schaamteloos nukkig reageren – maar nooit tegen mij. Ik begreep dat dat veelzeggend was, vooral omdat ik zelf ook best chagrijnig kon doen. Toch deden we dat nooit tegen elkaar en daar lag tegelijk onze liefde. We konden onszelf zijn bij elkaar, vrij van oordelen en ik besef steeds meer hoe bijzonder dat eigenlijk was. Ik mis haar stem, haar verhalen en het feit dat ze onvoorwaardelijk van me hield en dat gewoon zei.

Ze werd ziek toen ze al in de negentig was. Precies dat jaar zat ik vol in mijn liefdesverdriet en relatiecrisis. Ik zag mijn oma wel, maar ik was er met mijn gedachten niet bij. Daar heb ik me lang schuldig over gevoeld, al zou mijn oma dat anders hebben gezien. Haar overlijden heeft mij diep geraakt. Het lijkt zelfs erger te worden, ik mis haar meer en ik denk vaker aan haar. Dat zal bij rouw horen denk ik. Zij was de eerste die overleed die heel dicht bij mij stond en dat heb ik me pas later volledig beseft. Ik mis mijn oma Annie. Met haar heb ik de vanzelfsprekendheid verloren die een geliefde voor je betekenen kan. Gewoon even bij haar langsgaan, dat kleine lieve mensje nog een keer ontmoeten. Weer even kleinkind mogen zijn, in plaats van de verantwoordelijke moeder en dochter. Oma inspireerde mijn passie voor mode, ze was coupeuse en een koningin met naald en draad. Tot haar negentigste bleef ze creatief bezig met handwerk en schilderijen die ze creëerde met textiel en kraaltjes.

Op haar crematie besefte ik extra hoe groos ik op haar was. Ze had haar grote liefde aan een plotselinge dood verloren net na haar vijftigste, maar ze bleef overeind. Vijf jaar later vond ze een nieuwe liefde en trouwde opnieuw. Ook deze lieve man verloor ze door een nare ziekte. Haar laatste jaren was ze eenzaam, het kleine meisje in haar had teveel geleden en ze vond het genoeg. Dit zei ze ook gewoon, ze draaide er nooit omheen. Wat een veerkracht, wat een sterke vrouw. Zo iemand noemen ze een Crone (een wijze oudere dame) – ja mijn oma was een Crone – al zou ze dat zelf overdreven hebben gevonden. Ik ben reuze trots dat ik uit een familie kom met sterke vrouwen en dat ik deze kracht weer door heb mogen geven aan mijn mooie sterke dochter.

Terug naar het sprookje van de grootmoeder

Mijn oma was niet helemaal een sprookje en mijn favoriete 'foute' herinnering aan haar, maakt oma alleen maar leuker. Terwijl ik als tiener droomde over een elegante oma in bloemetjesjurk met zachte roze wangetjes, werd ik uit mijn overpeinzingen opgeschrikt door een ronkend scheerapparaat. Mijn oma zat zich ongegeneerd te scheren op haar tuinstoel naast mij. “Zeg, ik zie bij jou ook een blond snorretje kind, wil je mijn scheerapparaat even lenen?”

Nee oma, vriendelijk bedankt. Maar als ik later net als u heel oud ben geworden, heb ik misschien ook wel schijt aan hoe het hoort. Hopelijk ben ik dan ook oma en krijg ik vaak visite.

@missnienox

Wat is jouw favoriete herinnering aan je oma? Ik ben heel benieuwd :)