7 fabels over rouw + tips

@K.Mitch Hodge

Feiten over rouw

Iedereen weet dat rouwen ontzettend veel pijn doet, je geliefde komt immers nooit meer terug. Je blijft achter met een gat in je hart en een lege plek in je leven en niemand kan die plaats innemen. Je voelt je geamputeerd, verlaten, eenzaam en intens verdrietig. Je moet jezelf en je leven weer opnieuw uitvinden zonder die onvervangbare persoon. Tot zover de dingen die ik zeker wist over iemand verliezen aan de dood, ik noem ze de feiten.

Fabels over de dood

Maar wat zijn eigenlijk fabels over de dood, behalve dat het uit de duim gezogen verhalen zijn? Tot een paar jaar geleden hoefde ik me daar niet mee bezig te houden, want ik kende het rouwproces niet werkelijk. Al stierf mijn lieve oma in 2016, ik was destijds gigantisch afgeleid door mijn destructieve relatie en relatiebreuk. Daarom schoof ik mijn rouwproces onbewust op de lange baan; ik had er geen energie, tijd en ruimte voor. Je ontdekt pas wat fabels zijn over een bepaald onderwerp (rouw) als je aan den lijve ondervindt dat het anders gaat. En niet alleen voor jou, maar voor vele rouwgenoten. 

@Nick Fewings

Rouwen en taboes

Kennelijk rust er toch een soort taboe op rouw, want er wordt niet gezegd hoe het werkelijk is. Eigenlijk moet ik zeggen geschreven, want eenmaal in een persoonlijk gesprek met een andere rouwende krijg je de waarheid wel. Maar je weet pas echt hoe het voelt als je het zelf meemaakt. Want waar rouw via muziek, een film of een roman redelijk invoelbaar wordt, laat deze zich minder makkelijk vangen in theorie, tips en adviezen. Droge theorie staat de waarheid in de weg, want rouwen heeft juist álles te maken met voelen. En we voelen allemaal op onze eigen manier.

Het verboden onderwerp – de overledene

Mensen vinden het vaak heel lastig om een weduwe of weduwnaar (maar ook een dochter van een overleden vader) aan te spreken over het verlies. Praten over rouw wordt vaak omzeild, doodgezwegen of gewoonweg vergeten. Of iemand spreekt je aan op het slechtste moment mogelijk, zoals op een feestje, waar je juist eventjes afleiding zoekt. Het is geen kritiek op de ander, het is immers vaak onmacht weet ik uit ervaring. Ook ík heb me er vroeger schuldig aan gemaakt. Bang voor het verdriet van de ander en het ongemakkelijke gevoel dat het mij zou bezorgen, vroeg ik nergens naar.

@Danny Muller

Bestaan er maar 7 fabels over verlies?

Het zijn er uiteraard veel meer, maar 7 is een mooi getal en ik beperk me tot de grootste fabels over rouwen. Zogenaamde feitjes die ik tot voor kort voor waar nam. En weet je wat het ergste is met fabels? Je herkent ze niet als zodanig want ze worden altijd stevig zwart op wit gepresenteerd. Ze geven je het gevoel dat je het verkeerd doet en dat is misschien wel het allerergste. Alsof iemand verliezen nog niet verdrietig genoeg is, krijg je óók nog het gevoel dat je tekortschiet. Vandaar deze opsteker in moeilijke tijden: Fuck de fabels.

Onzinbronnen over omgaan met verlies

Waar komen al die fabels en aannames over rouwen toch vandaan? Naast gepolijste scenes in romantische films en boeken kan ‘de gewone burger met goed advies’ er ook wat van. Veel onzinverhalen komen uit monden van de beste stuurlui; figuren die graag ongevraagd advies geven en zelf niet weten wat iemand verliezen precies inhoudt. Of ze hebben wel iemand verloren maar gaan er zelf  ‘zo goed’ mee om. Een gevalletje gebrek aan inlevingsvermogen en empathie als je het mij vraagt. Helaas zijn dit vaak de stemmen die je later in je hoofd hoort als het bij jou anders verloopt. Ben je klaar voor de ontmaskering?

@Jonatan Becerra

Fabel 1: je rouwt alleen om een dode

Niets van waar. Iemand verliezen aan de dood (mens of dier) is wel de bekendste reden om te rouwen, maar niet de enige. Als je een geliefde verliest aan een ander zet dat ook een rouwproces in werking. Dit geldt voor elke liefdesbreuk en intens liefdesverdriet, ook dit verlies moet je een plaatsje geven en dat doe je in meerdere of mindere mate door te rouwen. En wat dacht je van het verlies van je gezondheid, baan, vriendschap, huis of woonplaats? Dat zijn situaties die je enorm kunnen raken en ze vragen van je om jezelf opnieuw te definiëren. Als je het zo bekijkt maken we allemaal meer rouwmeters dan we misschien dachten.

Fabel 2: rouwen is loslaten en klaar!

Rouwen is een levenslang proces. Je laat iemand nooit helemaal los, zo werkt het niet. Iemand zal altijd op een bepaalde manier bij je blijven en al is het niet langer fysiek, er zijn nog zoveel andere manieren. Het verlies gaat niet weg als je maar diep en lang genoeg rouwt. Het contact met de overledene neemt een andere vorm aan. Misschien manifesteert het zich op een manier die je nooit kon verzinnen. Je buigt het verdriet om in mooie schilderijen, een stichting of je schrijft een boek of prachtige muziek. Een bloedband leeft voort in kleine gebaren, uiterlijkheden, een houding of woordkeuze – zo houden wij onze geliefden levend. Je hoeft iemand niet helemaal los te laten en dat kan ook niet. Onze geliefden blijven voor altijd in ons hart.

@Veit Hammer

Fabel 3: iedereen rouwt hetzelfde

Na de dood komt de roes, het ongeloof, het verdriet, de pijn, boosheid en daarna acceptatie. Op die volgorde. Nee! Niemand rouwt op dezelfde volgorde of manier. Toen mijn vader na een ultrakort ziekbed overleed vroeg ik een folder aan bij Stichting Slachtofferhulp over rouw. Ik had dringend handvatten nodig. Tot die folder had ik aangenomen dat er een strikte rouwvolgorde was en aangezien mijn moeder en broers anders rouwden dan ik, wilde ik inzicht. Wat bleek? Iedereen rouwt op zijn eigen manier en er is geen goed of fout. Blijf bij je eigen gevoel, probeer een klankbord te vinden als je daar behoefte aan hebt en geef het de tijd. Dank je wel Stichting Slachtofferhulp!

Fabel 4: de tijd heelt alle wonden

Sommige wonden helen nooit (helemaal) en dat is wat het is. Onze geliefden waren belangrijk voor ons, want ze kenden ons als geen ander. Misschien wíllen we ze wel helemaal niet vergeten, maar juist in ons hart houden. Wat is daar mis mee? Dat betekent niet dat we niet doorgaan met leven, maar we vinden een nieuwe modus om met het verlies om te gaan. Sommige mensen worden zo ruw uit het leven gerukt, daar is geen tijd, rouw en verwerking tegen opgewassen. Tijd verzacht misschien de rauwste randjes en maakt van een wond een litteken, maar er blijft altijd een kras achter. Koester dat litteken en accepteer dat het bij je hoort. Sommige mensen zetten een tatoeage, richten een altaartje in of dragen een sieraad ter herinnering aan hun geliefde. Zo maken ze hun litteken zichtbaar.

@Thomass Bormans

Fabel 5: zwelg niet in je verdriet

Niemand bepaalt hoeveel aandacht jij besteedt aan je verdriet en verlies, het is jouw persoonlijke recht om op jouw manier te rouwen. Noem je het zwelgen als je over niets anders kunt praten dan je maatje dat je zo mist? Overdrijf je als je iemands kamer hetzelfde houdt of geen afstand kunt doen van kleding? Rouwen doe je in je eigen tempo en daarbij is het belangrijk dat je op je intuïtie vertrouwt. Gaat het allemaal te snel voor je, ligt het tempo van de mensen om je heen te hoog? Kom voor jezelf op, want iedereen draagt zijn verlies op eigen wijze. Verdriet moet en wil doorvoeld worden dus geef er maar aan toe. Je kunt er voor weg lopen, maar het wacht braaf op je in het hoekje van de kamer. Liever ‘zwelgen’ dan wegrennen. Het is jouw manier van nabijheid zoeken met degene die je zo mist.

Fabel 6: na het eerste jaar wordt het makkelijker

Het tweede jaar is helemaal niet makkelijker, wel anders. Na het overlijden van mijn vader ging ik direct vol in de rouw en ik beleefde alle eerste keren zonder hem heel bewust. Zijn verjaardag, onze verjaardagen, Vaderdag en een jaar later zijn sterfdag… Zelf dacht ik dat ik de mijlpaal met voldoende liefde en aandacht bereikt had en dat het gemis vanaf toen makkelijker werd. Ik was immers nooit voor mijn verdriet weggelopen en had ontelbare tranen gehuild. Dat moest toch beloond worden met enige verlichting? Waar het eerste jaar voorbijvloog (met in het begin de roes, adrenaline, overleven en uithuilen in intense eenzame verdrietige pijn), wreef het tweede jaar me keihard leegte en gemis in. Mijn vader komt niet terug en de herinneringen aan hem zullen met de tijd alleen maar verder weg raken. Op de één of andere manier groeit het besef steeds meer dat ik hem kwijt ben en vooral WIE ik kwijt ben. Rouwen is rauw en heeft schijt aan de tijd.

@Fauzan Ardhi

Fabel 7: de band met je geliefde is weg

Het feit dat iemand overleden en fysiek verdwenen is betekent niet dat jullie band weg is. Sterker nog: de band met een overledene kan veranderen en jullie connectie kan een nieuwe vorm aannemen. Ook na de dood of zelfs door de dood. Niet iedereen voelt dat zo, maar voor veel mensen is hun geliefde nog steeds dichtbij en nooit werkelijk weg geweest. Je merkt iemands aanwezigheid als een beschermende kracht of een troostrijk gevoel. Dit is helemaal van jou en jullie samen. De band tussen mijn vader en ik verdiepte zich en hij is emotioneel beschikbaar geworden. Ik voel zijn aanwezigheid als ik in de natuur ben en ik stel hem vragen in mijn hoofd die hij altijd onmiddellijk beantwoordt. Het bijzondere is dat ik hem zinnen hoor zeggen die ik zelf niet kan verzinnen, maar die ik direct herken als zijn manier van praten. Zo vroeg ik hem een poosje geleden wat hij van mijn lief vond. ‘Mijn zegen hebben jullie!’ klonk direct als antwoord. Hij zegende nooit, maar nu ineens wel. Misschien zou ‘Jullie hebben mijn zegen!” een betere zin zijn, maar zo sprak mijn vader niet.

@Taylor Hernandez

Dit helpt wél bij rouw

Bovenstaande fabels helpen dus niet met ons rouwproces, sterker nog: ze liggen dwars. Maar wat helpt wel?

• praat over je verlies met gelijkgestemden. Houd je geliefden levend en in ere door over ze te blijven praten met mensen die ze kenden. Ook al begint de ander en niet over, praat zelf of stel vragen. Doe dit wel bij iemand met empathie en levenswijsheid, want je zit niet te wachten op de botte bijl of andere dooddoeners (what’s in a name)
• draai muziek van je geliefde zodat je dichter bij je gevoel komt en daardoor dichter bij elkaar. Of draag diens kleren als je dat fijn vindt
• eer degene met een klein altaartje (als dat bij je past). Hoeft niets opvallends te zijn, gewoon een kastje of plankje met een foto, een bloemetje, een mooi steentje, een kaarsje of wat jij maar wilt. Al zie je het alleen maar uit je ooghoek. Het herinnert je weer even aan hem of haar en zo blijf je liefdevol in verbinding
• blijf herinneringen ophalen en vergeet niet te lachen. Humor is ook hier het beste medicijn, zeker als jouw gemiste erg grappig was. Houd dat in ere!
• zoek hulp als je het gevoel hebt dat het verdriet te groot voor je is of wordt. Ondersteuning zoeken is het beste wat je dan kunt doen en je hoeft je nergens voor te schamen. Niemand is gelijk, verliezen zijn verschillend en niemand rouwt op dezelfde manier. Wees daarom lief voor jezelf en zoek de hulp die je nodig hebt. Een huisarts is vaak de eerste stap naar hulp op maat.

@Giulia Bertelli