Ken je patronen - de sleutel naar geluk

Foto: Tim Mossholder

Schema’s en patronen – schema-therapie

Sinds ik hier voor het eerst over las en hoorde spitste ik mijn oren. Dit klonk als de oplossing voor mijn problemen. Had ik dan problemen, hoor ik je vragen. Ja, ik ervoer emotionele moeilijkheden in mijn leven die mij dusdanig in de weg zaten dat ik ze niet langer kon negeren. Zo wilde ik niet verder mijn leven leven, want mijn levenslust vertelde mij dat er meer in het leven moest zijn dan enkel een passief uitzitten van de tijd.

Uit mijn grootste pijn haalde ik mijn grootste kracht

Klinkt dat jou tegenstrijdig in de oren? Ik zag er destijds ook het nut niet van in. In 2016 lag ik als een opgerold egeltje op de grond. Mijn lief wist het niet meer, ging vreemd en ging daar lekker mee door en ik stond machteloos aan de zijlijn toe te kijken. Onze relatie (iedere relatie heeft die functie, alleen de ene wond is de andere niet) had jarenlang als een perfecte pleister op mijn onbewuste wond gelegen en was er ineens keihard van afgescheurd.

Geen aankondiging – rauw en meedogenloos was mijn pijn blootgelegd

Na weken van ontreddering, ontkenning, hypergedrag en de zaken mooier maken dan ze waren, heb ik het al met al zes maanden volgehouden. Pas na ontelbare zinloze gesprekken en vernederende situaties (meneer bleef lekker vreemdgaan) kon ik de stekker uit deze toxische relatie trekken. Waarom nam ik genoegen met minder dan kruimels en waarom vond ik mezelf blijkbaar niets waard?

Foto: Roman Kraft

Of je nu gedumpt wordt of zelf uit de relatie stapt – je neemt je patronen gewoon mee

Mijn psychologe merkte dit fijntjes op tijdens de eenmalige relatietherapie-sessie waar ik mijn ex voor wist te strikken. Hij zat namelijk te orakelen dat zijn soulmate hem zo goed begreep, de liefde helemaal vanzelf ging en ik hem niet voldoende steunde in zijn verliefdheid voor haar. Als ik het nu opschrijf besef ik extra hoe achterlijk dit klinkt, maar goed. Hij wenste zijn affaire niet even te parkeren voor mij. De psychologe sprak toen de legendarische woorden: “Maar jij laat Nien al bijna zes maanden wachten..”

Je kunt een ander niet veranderen, enkel jezelf

Sleutel-inzicht: Ik, zijn levenspartner sinds 12 jaren, zat keurig een half jaar te wachten op niets anders dan nog meer leugens en overspel, terwijl de nieuwe verovering voorrang kreeg en geen seconde in de wacht werd gezet. Waarom pikte ik dit?! Het bleek de start van een jarenlang groeiproces, vol rouw, verwerking, pijnlijke inzichten en herbelevingen. Wat begon met praten met een maatschappelijk ondersteuner via de huisarts (te lief), via een cognitieve therapeut (een psychologe waar ik ontzettend veel van geleerd heb en bij gegroeid ben) naar een psychisch-motorisch-therapie groepje. Hier zaten enkel mannen en ze leken allemaal een midlifecrisis te hebben, maar ze waren lief voor mij.

We voetbalden, speelden spelletjes en verbonden ons gevoel met ons lichaam

Zoals hardop grenzen aangeven als iemand letterlijk te dichtbij komt en de coach terugfluiten als hij idiote opdrachten geeft. Ik besefte daar ineens dat ik helemaal niet blindelings op commando een opdracht hoef uit te voeren. Ik mag weigeren zonder opgave van redenen en ik was altijd gewend aan kritiek en gedram op mijn keuzes.

Foto: Kate Kalvach

Bij het afscheid gaven we elkaar complimenten 

Door die groep mannen om mij heen, kreeg ik weer hoop dat er ook normale heren bestonden.  Ze wensten me de liefste dingen toe, zoals: ”Meisje, ik ging wel eens na de sessie naar huis en dacht aan jou, met alle stress in je leven. En dat het dan met mij wel meevalt!” Of: “Je bent sterker en veerkrachtiger dan je denkt. Het komt helemaal goed met jou. Als jouw problemen straks zijn opgelost dan ben jij niet te stoppen!” Ze kregen gelijk, al kon ik dat toen nog niet geloven.

In een groep ben je een deeltje en ik had meer diepgang nodig

Een professionele spiegel wilde ik en geen psycholoog die me met medelijden aankeek. Ik wilde geen betutteling, maar tegengas en inzicht in mijn patronen. Schema-therapie dus. Niet opnieuw in een groep maar 1 op 1. Al las ik keer op keer dat dit loodzwaar zou worden, het voelde voor mij alsof ik geen keuze had. Was het leven voor mij in 2020 beter dan de jaren daarvoor? Ja, stukken beter. Tegelijk wist ik dat er nog steeds een verdrietige machteloze sluier overheen lag en ik wilde het leven echt gaan leven. Puur, vrij en liefdevol.

Corona zette alles op pauze en ik ging ongestoord in schema-therapie

Schema-therapie, wat houdt dat eigenlijk precies in? Schema’s zijn patronen en in dit geval negatieve gedragspatronen uit je jeugd. Als kind leerde je jezelf strategieën om te overleven en/of je kopieerde deze van je ouders. Het is alles dat je meekreeg en wat voor jou op dat moment goed werkte. Zoals: pleasen, fiksen, je aanpassen, overschreeuwen, terugtrekken, ruzie zoeken, je onzichtbaar maken, manipuleren, controleren enz. enz.

Foto: Antony Tran

Als volwassene ben je je meestal onbewust van je kinderlijke patronen

Je omgeving heeft er meestal wel last van en jijzelf ook, al hebben de meeste mensen dit niet door. Ben je het struisvogeltype, dan heb je geen problemen. Sterker nog: het ligt altijd aan de ander. Zo kun je voor een ander gaan denken (NIVEA), passief-agressief je kont tegen de krib gooien, veel woorden gebruiken maar er geen daden aan verbinden. Drammen als je je zin niet krijgt, je omgeving controleren door dominant gedrag of een ander constant een schuldgevoel geven door je eigen tekortkomingen op diegene te projecteren.

Als jouw negatieve patronen altijd gedoogd worden zet jij ze door

Als jij altijd loopt te schreeuwen in het openbaar en niemand zegt er wat van, behalve “Ach zo is Tineke nu eenmaal...” dan leer jij niet alleen niks, maar je omgeving communiceert ook niet optimaal. Geen spiegel = geen problemen. En je kinderen leren razendsnel dat schreeuwen normaal is en raad eens wat ze later zelf gaan doen. Hetzelfde geldt voor nooit je mening durven geven, niet over emoties kunnen praten en harmonie boven alles. Dat gaat rotten en gisten, zoveel kan ik je wel zeggen.

Foto: Kelly Sikkema

Negatieve schema’s vergiftigen vooral jouw eigen leven

Daarom wilde ik hier mee aan de slag. Sterker nog: het moest! Nou had mijn omgeving weinig last van mijn patronen, want ik was de stille en onzichtbare. De pleaser, de oppepper en het luisterend oor. Mensen wiste mij altijd te vinden en huppelden daarna energiek naar buiten, om mij leeggezogen achter te laten. Iets dat ikzelf liet gebeuren, ik liet dat toe. Omdat ik geen grenzen had en bovenal lief wilde worden gevonden. Geen ‘Nee!’ kunnen zeggen en totaal geen contact meer hebben met mijn eigenwaarde of intuïtie. Ik was de kameleon en het eeuwig dravende circuspaardje en ik reageerde op commando.

Schema-therapie in de praktijk

Deze therapie wordt gegeven door een erkend (klinisch) psycholoog die hier specifiek voor opgeleid is. Ik had een zeer bekwame en strenge dame (en liefdevol rechtvaardig) uitgekozen. Want ik wilde geen medelijden, ik wilde werkelijk groeien en daar hoort een stevige spiegel bij. Van wekelijkse sessies naar uiteindelijk maandelijkse therapie en het was een heftige tijd. Al met al heeft het denk ik acht maanden geduurd en toen werd ik 'vrij gelaten'. Ik wist zelf ook wel dat ik een stevige basis had gebouwd, maar je krijgt toch een veilige band met je therapeut. Dat is normaal en het is ook gezond om het daarna op eigen kracht te doen en op jezelf te gaan vertrouwen.

Je noteert je patroon (schema) letterlijk in een schema

Iedere keer dat jij heftige emoties of gepieker ervaart ga je met die informatie aan de slag. Met behulp van een digitale leeromgeving vul je steeds opnieuw een schema in. Je beantwoordt alle vragen uitgebreid, doorvoelt je emoties en als het goed is leer je jezelf daardoor beter kennen. Hoe vaker je zo’n schema invult, des te sneller herken je een variant op een patroon en weet je hoe je het een volgende keer niet (meer) wilt doen en maak je een gezondere keuze.

Foto: Marisa Howenstine

Hoe oud je ook bent, als je wilt kun je altijd veranderen

Ja, het is zwaar. Het is het heftigste dat ik ooit in mijn leven heb gedaan en het heeft mijn meest diepe kindpijn naar boven gebracht. Precies de pijn die we allemaal ergens hebben opgeslagen en waar niemand uit zichzelf heen wil gaan. Het is de ultieme pijn van het kleine kind in jou en je bent op dat moment van voelen terug bij dat kleine mensje. Dat voelt wreed, oneindig zwaar, vreselijk verdrietig en ontzettend eenzaam. Precies dat wat je nooit onder ogen wilde zien, slaat zich als een klamme deken om je heen en priemt dwars door je hart. Daarom moet je dit ook onder begeleiding doen en niet zelf gaan praktiseren.

Huilend op mijn meditatiekussen werd mijn wereldje ouderwets echt

Maar het leven werd daarna stukje bij beetje mooier. En al had ik thuis de pijn, ik reflecteerde in mijn schema’s en besprak ze na met mijn psychologe. Ik was totaal in mijn eentje, maar toch niet echt alleen. Mijn leven kreeg eindelijk echt kleur, mijn hart was geopend en mijn liefde kon eindelijk vrij stromen. Ik wist dat als ik mijn muren weer zou opbouwen ik misschien niet gekwetst zou worden, maar ze zouden tegelijk liefde en geluk tegenhouden. En die twee wilde ik absoluut nooit meer kwijt uit mijn leven.

Foto: Hello I'm Nik

Het schema in het kort

A. Gebeurtenis: wat was de feitelijke aanleiding van jouw gevoel/gedachten

B. Gevoelens: wat voel je? Verdriet, boosheid,angst enz.

C. Gedachte: noteer alle gedachten die je hierover hebt

D. Gedrag: wat deed ik?

E. Kindmodi: kwetsbare kind, boze kind, impulsieve of blije kind?

F. Oudermodi: veeleisende, schuldinducerende of straffende ouderstem

G. Hoe ging ik hiermee om? Coping skills: over-controleerder, willoze inschikkelijke of zelfverheerlijker

H. Welk deel van mijn reactie was te sterk?

I.  Welk aandeel van mij was terecht vanuit de gezonde volwassene? Welk aandeel had de ander?

En dan nu de sleutelvraag waarvan het antwoord je toekomst verandert als je ernaar handelt (Om hier achter te komen ging ik eerst zitten met al mijn pijn en emoties en dan kwam het antwoord als vanzelf)

J. Hoe zou ik in de toekomst beter met een soortgelijke situatie kunnen omgaan?

Is het wat voor jou? Dat weet jij zelf het beste

Deze zware therapie is niet voor iedereen geschikt, want het haalt alles dat zeker was in jouw leven overhoop. Durf je het desondanks toch aan dan kan ik jou alleen maar aanmoedigen. Het is het beste dat ik heb gedurfd en gedaan en het heeft me gemaakt tot wie ik nu ben. Ik krijg regelmatig de opmerking: “Jij bent zo gelukkig, je straalt en ik zou ook wel zo’n leven willen!” Iemand wil dan een quick fix, maar zo werkt het niet. De ander ziet niet hoe diep ik ben gegaan om dit te kunnen bereiken. Je kunt niet de lusten willen zonder de lasten, want zonder de pijn is echte groei onmogelijk.

Foto: Dennis Ottink